“opa vertel nog eens…”

opa, vertel nog eens over die tanks
en Tommies die Vlissingen bevrijden
toen jij werd geboren vielen daar toch
de eerste bommen? Ja jongen, luister

de Slag om de Schelde was begonnen

monotoon geronk van bommenwerpers
angstwekkend gejank van Stuka’s in duikvlucht
gebulder van kanonnen
sirenes en vlammen, geur van brand

’s nachts wachten achter de voordeur
vader met een koffer, moeder met mijn zusje
hard gedreun, onweer zegt mijn vader
angstig rennen naar de schuilkelder

soms schuilen onder de trap of tafel
met een deken of kussen op je hoofd
flitsen van inslagen, in de stilte erna
geluid van brandweer en ziekenwagens

in de duinen bunkers en geschut
overal prikkeldraad en borden met
doodskoppen: pas op mijnen
avondklok, verduistering, gordijnen dicht

dreigende cadans van laarzen op straat
grijze uniformen, schimmen langs het raam
daarna verdwenen mannen en vrouwen
ze zaten in het verzet of waren jood

’s winters kleumen rond een kacheltje
bomen in de buurt opgestookt
ijs op de ramen, kranen bevroren
met je jas en sokken aan in bed,

soms koud eten want gas was schaars
met een pannetje naar de gaarkeuken
voor wat waterige soep, te weinig
want opa en oma aten ook bij ons

gebrek aan alles: zeep, koffie, suiker
lange rijen voor brood op de bon
klompen met zolen van autoband
een rubberslang als fietsband

plotseling: bombardementen op de dijken
Walcheren onder water gezet
voor de bevrijding van Europa
de Noordzee stroomde door de dorpen

Britse commando’s landen op
1 november 1944 bij Vlissingen
het gehate herrenvolk vlucht
hakenkruis en adelaar gaan in vlammen op

wat bleef waren bunkers en kraters
in de straten overal puin en gruis
op boulevard enkel nog wankele gevels
macabere skeletten leunend op elkaar

op het strand spoelen zeemijnen aan
gedumpte granaten in sloten en gaten
de oorlog laat pijnlijke littekens na
mensen zonder armen of benen

in eindeloze rijen rusten onze bevrijders
soms jongens nog van 18 jaar gaven hun leven
miljoenen moeders treurden om hun zonen
Duitse moeders verloren hun geliefden ook

bevrijding betekent vrijheid en democratie
het lijkt na driekwart eeuw zo vanzelfsprekend
te mogen zeggen en schrijven wat je wilt
besef van dit recht moet worden doorgegeven

vrijheid vraagt herdenken en vieren
toen ik klein was werd 5 mei een feest
met oranje sjerp om oranje boven zingen
op de radio: Bless’Em All, van Vera Lynn

vrijheid vraagt bescherming met woord en daad

opa, zou ik dapper zijn als er oorlog komt?

jongen, wie durft een held te zijn als je
kans loopt je leven te verliezen?

opa, waarom huil je nou?
het is toch feest, waar denk je aan?
aan jou jongen, dat wij, jij en ik vrij zijn
maar zoveel mensen in andere landen niet

beschaving is kwetsbaar,
vrede is teer

Anthonie Janse